Een wat onderbelicht thema op de beurs vormt de psychologie van beleggers.
Toch kan het erg waardevol zijn hierover enige kennis te hebben. Op de
aandelenbeurs stikt het namelijk van de psychologische valkuilen.

1. Overmoed
Een van de belangrijkste psychologische fouten die beleggers maken betreft
overschatting van hun eigen kunnen. Overmoed dus. En dat blijkt vooral een
mannenkwaal. Uit studies blijkt dat vrouwen, gemiddeld bezien, op de beurs
betere resultaten behalen dan mannen.

2. Teveel transacties
De mate van zelfoverschatting hangt direct samen met het aantal transacties
dat een belegger uitvoert. Hoe hoger de mate van zelfoverschatting, hoe
hoger ook het aantal transacties. En hoe hoger de transactiekosten dus ook.
Wat uiteraard ten koste gaat van het rendement.

Maar afgezien van de extra transactiekosten speelt nog wat anders… Uit
onderzoeken naar miljoenen transacties van beleggers blijkt namelijk dat ook
die transacties zelf eigenlijk helemaal niet zo rendabel zijn. De aandelen
die beleggers verkopen blijken na verkoop gemiddeld genomen beter dan het
beursgemiddelde te presteren. Terwijl de aandelen die gekocht worden juist
slechter renderen.

3. Angst voor verlies
De ongunstige transacties zijn ook het gevolg van een ander psychologisch
effect: de onbewuste wens van veel beleggers om maar geen verliezen te
hoeven realiseren (‘regret avoidance’). Een aandeel dat in koers gezakt is,
houdt menig belegger volgens deze theorie dus eigenlijk te lang in
portefeuille aan. Om het verlies maar niet echt te hoeven nemen, terwijl de
winnaars juist vaak te snel verkocht worden…

De combinatie van extra transactiekosten en onrendabele transacties kost
beleggers vele procenten aan rendement per jaar. Wat resulteert in een enorm
negatief effect op de waarde van hun portefeuille op termijn.

4. Overreactie op recente gebeurtenissen
Nog een andere psychologische valkuil bestaat eruit dat beleggers geneigd zijn
teveel waarde te hechten aan recente ontwikkelingen. En de lange
termijn-ontwikkelingen juist te weinig in hun afwegingen meenemen.

Dus wanneer op een gegeven moment vrijwel niemand een bepaald aandeel lijkt te
willen kopen, overweegt menig belegger dat zelf evenmin. Maar wanneer
anderen recent wel een bepaald aandeel kochten, welke dan ook nog eens
stijgt én waarover iedereen praat, dan pas wordt opeens wél overwogen in te
stappen.

Dit verklaart hoe het kan dat op de beurs soms trends ontstaan die maar weinig
te maken hebben met de onderliggende lange termijn-ontwikkelingen bij een
specifiek bedrijf of een bepaalde sector zelf. En wanneer dan eens
tegengesteld nieuws opduikt, zullen beleggers deze informatie marginaliseren
of zelfs helemaal niet opmerken. Vergelijk het met een voetbalsupporter die
de overtredingen van zijn eigen team ook veel minder ziet dan die van zijn
tegenstander...

Maar anders dan bij het voorbeeld van de voetbalsupporter geldt bij aandelen
dat een ontstane bubbel op een gegeven moment te groot wordt en het
sentiment keert. Denk aan de internetzeepbel van eind jaren '90. Dan slaat
de tendens helemaal om. En ontstaat juist een overreactie op negatieve
informatie.

Eigenlijk komt het er dus op neer dat beleggers vaak té optimistisch zijn over
de lievelingsaandelen van dat moment. En vaak té pessimistisch over de wat
minder populaire aandelen. De donkere wolken boven de minder populaire
aandelen hebben zich met andere woorden doorgaans al meer dan evenredig in
de beurskoers verdisconteerd.

Slimme beleggers trachten zich ten minste bewust te zijn van de psychologische
valkuilen waar uiteindelijk iedereen mee te maken zal krijgen. Valkuilen die
op termijn hele portefeuilles weg kunnen vagen. En nog slimmere beleggers
kijken met speciale interesse uit naar die aandelen die anderen vanwege
psychologische factoren als hierboven beschreven juist in de uitverkoop
hebben gedaan. Daarmee komen zij dan vanzelf weer uit bij het type aandelen
waarmee Warren Buffett zijn fortuin verdiende.

Hendrik Oude Nijhuis heeft zich jarenlang verdiept in de strategieën van 's
werelds beste beleggers en is tevens oprichter van warrenbuffett.nl
over de beleggingsstrategie van Warren Buffett.

Lees ook:

Meer
artikelen van Hendrik Oude Nijhuis

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl